Berskjöldun í ástarsambandi
okt. 08, 2019

Berskjöldun í ástarsambandi

Berskjöldun í ástarsamböndum
Sumir telja að ástin sé ofmetin, aðrir að hún sé tímaskekkja og enn aðrir að hún sé órökrétt viðbrögð við losta. Ég tel hana vera ómetanlega gjöf sem ég vildi ekki vera án. Hún er vissulega ekki alltaf rökrétt og ekki alltaf auðskiljanleg, en það er samt ekkert betra til í veröldinni að mínu mati en að fá að elska og að vera elskaður. Í þessari grein ætla ég í örfáum orðum að fjalla um mikilvægi þess að vera varnarlaus þegar við byggjum upp og njótum þess að vera í góðu og nærandi ástarsambandi. 

Berskjöldun (e. Vulnarability) er samkvæmt gagnreyndum rannsóknum eitt af lykilatriðum í ástarsamböndum. Maðurinn er í eðli sínu varnarlaus en í okkar vestræna heimi er okkur kennt frá blautu barnsbeini að það sé hættulegt að vera varnarlaus svo að við lærum flest ung að setja upp alls konar varnir. Það er mín reynsla sem þerapisti til margra ára að pör sem leita til mín eru með allar varnir á lofti þegar þau koma í fyrsta tíma. Þau eru líka yfirleitt bæði særð eftir hvort annað og líður einnig illa yfir að hafa sært maka sinn. 

Vísindamenn hafa í langan tíma rannsakað atferli og líðan einstaklinga í parsamböndum. Gottman hjónin, sem eru heimsþekkt og margverðlaunuð fyrir sín störf, hafa verið þar afkastamikil sem og dr. Sue Johnson og dr. Les Greenberg en þau þróuðu saman aðferð sem kallast Tilfinningamiðuð nálgun (e. Emotional Focused Therepy / EFT ). Það er sú aðferð sem ég og fleiri meðferðaraðilar Lausnarinnar notum í okkar starfi. Í þeirri aðferð er kappkostað að líta á undirliggjandi tilfinningar en ekki einungis yfirborðstilfinningar. Án varnarleysis parsins verður aldrei hægt að sjá hver er undirliggjandi tilfinning og því næst aldrei sami árangur og annars gæti náðst. 

Berskjöldun er svo mikilvægt að í sálfræðideild hins virta skóla Harward í Boston (BNA) er kennt námskeið sem heitir „Heilbrigður maður er varnarlaus maður“. En það að vera varnarlaus er líka hættulegt, maður nefnilega meiðir sig þegar maður stendur varnarlaus. Félagsráðgjafinn dr. Brené Brown hefur í áraráðir rannsakað mikilvægi varnarleysis og hennar niðurstaða er í samhljóm við það sem kennt er í Harward, þú verður ekki þú sjálfur nema þú náir að fella allar varnir. 

Berskjöldun er langt frá því að vera í tísku í dag. Þvert á móti þá reyna margir að herða sig upp og sýna sjaldan raunverulegar tilfinningar, enn síður raunverulegan veikleika. Sá góði Selfyssingur Einar Bárðason átti frábæra stöðufærslu á Facebook um daginn þar sem hann sagði meðal annars að „fullkomnun væri ódýr filter á Instagram“. Mikið var ég sammála Einari í þessum orðum sem og allri færslunni hans. Það er svo óekta að vera fullkominn enda ekki nokkur lifandi maður sem er það (ekki einu sinni mamma.)

Kröfur rafræna samfélagsins er samt sem áður sú að við séum eitthvað sem við erum ekki. Það skilar sér síðan einnig inní samskipti okkar og parsambönd. Í því ástandi eru auknar líkur á því að við túlkum það sem sagt er eins og persónulega árás og viðbrögð okkar við því er andstæðan við varnarleysi. Stundum er sagt að sókn sé besta vörnin og það getur vel verið að það gildi í allskonar aðstæðum, en það gildir alls ekki í nánum samskiptum. Þar er varnarleysi eina raunverulega svarið, eina svarið sem virkar til lausnar og árangurs. 

Flest vandamál sem koma upp í parsamböndum stafa af því að einstaklingar sem jafnvel tala sama móðurmál geta lesið eitthvað allt annað úr samtölum við maka sinn en viðkomandi er raunverulega að segja. Allir menn eru þó fæddir með innbyggða þörf fyrir tengsl og hafa því þörf á að vera meðteknir af sínum nánustu. Einstaklingur sem ekki nær að standa varnarlaus getur ekki tjáð maka sínum hvers hann þarfnast frá honum, umfram yfirborðskenndar þarfir. Allar djúpar tilfinningar eins og þörfin fyrir að vera elskaður, þörfin fyrir að vera umvafinn og fá að standa öruggur í skjóli makans krefjast þess að viðkomandi geti staðið varnarlaus gagnavart maka sínum. Dr. Sue Johnson á skemmtilegan frasa sem hljómar svona á ensku „No asky – no getty“ sem snara má á íslensku sem svo að sá einn fær sem biður um. Það segir sig því sjálft að varnarleysi er eini möguleikinn á að geta notið þess að vera í djúpu og næringarríku sambandi. 

Hvernig náum við þessu markmiði að vera berskjölduð? Stutta svarið er að læra að meta og meðtaka okkur sjálf með veikleikum okkar og styrkleikum. Sá sem þorir að vera hann sjálfur þarf ekki að vera með neinar varnir á lofti. Lengra svarið snýst einmitt um þetta – til að geta verið þú sjálfur þarftu að vita hver þú ert og hvers virði þú ert. Aftur er það mín reynsla að margir þeirra sem leita til okkar í þerapíu eru ómeðvitaðir um hverjir þeir í raun og veru eru og hvers virði þeir eru þegar allt annað (eins og eignir, samfélagsleg staða, menntun og starfsframi) er tekið frá þeim. Oft á tíðum þurfa einstaklingar á djúpri samtalsvinnu að halda til að komast að niðurstöðu um það. 

 Um síðustu jól varð ég fimmtugur og er því um það bil hálfnaður með lífshlaup mitt. Vitandi það að bestu árin mín eru eftir þá hef ég á lífsgöngu minni lært að lifa í stöðu berskjöldunar. Mér tekst það að sjálfsögðu ekki alltaf en eftir því sem ég verð eldri verður það mér auðveldara. Í varnarlausri stöðu tekst mér að vera betri maki, betri pabbi og betri afi. Ég hvet þig sem lest þessar línur að leyfa þér að taka varnirnar niður og ef þú þarft til þess faglega aðstoð þá eigum við Íslendingar marga mjög færa þerapista sem starfa á stofum út um allt land. Hluti varnarleysisins er að þora að leita sér aðstoðar. 

A picture of a person walking in the fog with the words loneliness written on it
Eftir Claudia Andrea Molina 26 Mar, 2024
"We have never been so connected, we have never felt so alone"
16 Jan, 2023
Co dzieje się gdy jesteśmy atakowani lub krytykowani przez bliskie dla nas osoby i dlaczego sami to robimy? Atakowanie to konkretne zachowania takie jak np. obwinianie, krytykowanie, formułowanie zarzutów, obarczanie odpowiedzialnością za swoje emocje/ problemy, czasem wykrzykiwanie braku satysfakcji itd. Jeśli dzieje się tak często w naszym dzieciństwie, najprawdopodobniej „poradzimy sobie” poprzez uznanie, że rzeczywiście to „ja robię coś nie tak, skoro moi rodzice tak mnie traktują”. Dziecko nie ma samo z siebie możliwości pełnego obronienia się, dlatego atakowanie może zostać uwewnętrznione i w późniejszym życiu możemy sami „się atakować” lub mieć tendencję do krytykowania innych. Wiele osób, które tego doświadczyły w dzieciństwie jest bardzo krytycznych wobec siebie przy najmniejszych problemach życiowych, porażkach dnia codziennego. Takie osoby wchodzą w kolejne etapy życia, spodziewając się kolejnych tego typu doświadczeń, mogą więc biernie reagować, gdy bliscy ich ranią, albo same ranią krytyką lub obwinianiem. Problem obwiniania czasem łatwiej zobaczyć jeśli jesteśmy w związku i te zachowania są powtarzalne/mają charakter tendencyjny ze strony jednego bądź obojga partnerów. Według dr Sue Johnson kiedy partnerzy pozostają w cierpieniu, para może zacząć „radzić sobie” z problemami poprzez stworzenie specyficznego wzorca interakcji, który sam w sobie jest destrukcyjny i sprawia, że partnerzy oddalają się od siebie. Jednym z takich wzorców jest „szukanie winnego”- im więcej jeden partner obwinia, tym bardziej drugi kontratakuje/obwinia lub się wycofuje. Mimo, iż wszyscy czasami wpadamy w takie pułapki, to jeśli czujemy się w relacji bezpiecznie, jesteśmy w stanie z niej wyjść, dać sobie nawzajem, to czego potrzebujemy, naprawić szkody i być dla siebie wsparciem. Jeśli natomiast w takim wzorcu utkniemy, konsekwencje bywają porażające. W relacji ze sobą dominują wtedy takie zjawiska jak niska samoocena, nadmiarowe napięcie, wrogość (często na siebie), frustracja, poczucie winy, wstyd, rozczarowanie, a nawet poczucie krzywdy i zagrożenia. Jeśli problem ten dotyczy pary, konsekwentny brak satysfakcji w związku, coraz słabsza zdolność do konstruktywnego komunikowania się ze sobą, wrogie oddalenie od siebie oraz cierpienie obu stron może nawet doprowadzić do rozpadu relacji. Co ważne, często obie strony gorzej myślą o sobie – zaczynają z czasem widzieć siebie jak „potwora, który chce za dużo” lub jako ”kogoś niewystarczającego” a nawet obraz siebie w obszarze męskości/kobiecości może ulec degradacji. Dlaczego obwinianie staje się pułapką, z której tak trudno wyjść? W wyjaśnieniu tego zjawiska na pomoc przychodzi nam nowoczesna teoria więzi. Otóż badania nad więzią pokazują, że nasz styl przywiązania wpływa na wybierane sposobów radzenia sobie z problemami. Spory procent z nas w obliczu poważnych problemów, doświadcza zalewu emocji, które popychają do działania. Osobom takim wydaje się, że „motywują” siebie lub drugą stronę do zmiany. Obwinianie/atakowanie oczywiście służy też do rozładowania trudnego do wytrzymania napięcia ale przede wszystkim jest protestem przeciwko pogorszeniu relacji. Tak więc trudno przestać robić to, skoro nadal zależy nam na naprawianiu relacji. Z drugiej strony, niektórzy z nas w obliczu problemów mają tendencję do dystansowania się do własnych doświadczeń, „chłodzenia” emocji lub odsuwania się od bliskiej osoby, jeśli problem jest relacyjny. Gdy taka osoba jest obwiniana przez partnera, ma tendencję do minimalizowania konfliktu, „tworzenia muru”, jednocześnie przeżywając bezradność i rozczarowanie. Ten nieświadomy sposób radzenia sobie ma na celu zarówno uspokajanie siebie jak i utrzymanie relacji. Tak więc trudno zachować się inaczej w obliczy krytyki/obwiniania, jeśli chcemy relacje zachować. Ten sposób w rzeczywistości dużo „kosztuje” emocjonalnie i oczywiście nie pomaga relacji, a napięcie musi często być rozładowane na zewnątrz (alkohol, media społecznościowe itd.) Wiele elementów pracy nad sobą może pomóc w wydobywaniu się z pułapki atakowania (się), takich jak np. praca nad regulacją emocjonalną, uczenie się samouspokajania, stawiania granic, ćwiczenie asertywnej komunikacji własnego zdania/potrzeb, wyrażania niezadowolenia bez obwiniania. Pierwszym krokiem jest jednak samoobserwacja destrukcyjnych wzorców w relacji ze sobą i/lub w relacjach z innymi, a następnie próba ich zrozumienia i poszukiwanie nowych wzorców, które mogłyby je zastąpić. Na koniec, pamiętajmy, że to szukanie winnego jest Twoim wrogiem i wrogiem Twoich relacji z innymi. Wieslaw Kaminski
16 Jan, 2023
What happens when we are verbally attacked or criticized by those close to us, and why do we do it ourselves? Attacking may come in many forms, such as criticizing, making allegations, blaming others for your emotions/problems etc. If we experience it in our childhood, we will likely "handle it" by recognizing that it is indeed "me" being defective and doing something wrong if my parents treat me like that." The child does not have the ability to fully protect itself, so the attack will likely be internalized and later in life we ​​may devalue ourselves or have a tendency to mistreat others. Many people who experienced this in childhood are very critical of themselves with the smallest life issues and everyday failures. Such people enter the subsequent stages of life vulnerable to similar experience, so they may react passively when loved ones hurt them, or paradoxically, they hurt others with criticism or blaming. The problem of blaming is sometimes easier to notice if we are in a relationship and these behaviours are repetitive on the part of one or both partners. According to Dr Sue Johnson, when partners remain in distress, a couple can begin to "manage" their issues by creating a specific pattern of interaction that is itself destructive and causes partners to distance themselves from each other. One of those patterns is "find the bad guy" - the more one partner blames, the more the other counters or goes numb. Although we all fall into such traps sometimes, if we feel secure in the relationship, we are able to get out of it, repair the damage and meet each other’s needs. However, if we get stuck in the pattern, the consequences can be devastating. The relation with self is then dominated by low self-esteem, excessive tension, anger (often at oneself), frustration, guilt, shame, disappointment. If the problem is relational, the resulting dissatisfaction in the relationship, the increasing inability to communicate constructively with each other, growing distance from each other, and the suffering of both can even lead to the relationship breakup. Importantly enough, over time both partners begin to perceive themselves more negatively, as being “not enough" or "too needy" to the extent that the self-image in terms of ​​masculinity/femininity can be degraded. Why does blaming become a trap that is so hard to get out of? In explaining this phenomenon, the modern theory of attachment comes to our aid. Well, research on attachment shows that our attachment style affects the ways we choose to deal with problems. A large number of adults, when faced with serious problems, experience a flood of emotions that push them to action. Such people seem to "motivate" themselves or the other party to change. Blaming/attacking, of course, also serves to relieve unbearable tension, but above all it is a protest against the deterioration of the relationship. In other words, it's hard to stop doing that when we still want to fix the relationship. On the other hand, other people, when faced with problems, tend to distance themselves from their own experience by "cooling down" emotions or to distance themselves from a loved one if the problem is relational. When such a person is blamed by a partner, they tend to minimize the conflict, "creating a wall", while experiencing helplessness and disappointment on the inside. This unconscious way of coping is intended to both soothe oneself and maintain the relationship. So it's hard to behave differently in the face of criticism/blame if we want to preserve the relationship even though this way can be emotionally draining and obviously doesn't help the relationship while the tension is often vented externally (alcohol, social media, etc.)  Many elements of self-work can help in getting out of the trap of attacking (oneself), such as working on emotional regulation, learning to self-soothe, set boundaries, complain without blaming, practicing assertive communication of one's own needs, etc. The first step, however, is tracking and recognizing destructive patterns in relation with oneself and/or in relation with others before looking for new ways to replace the old ones. Above all, blaming/attacking is “the bad guy”, not you and not your partner. Wieslaw Kaminski
13 Oct, 2022
Í þessum þætti ætlum við að ræða um tengsl og ávinning þess að eiga í góðum tengslum við fólk sem að marga ef ekki að allra mati er lífsnauðsynlegur þáttur til að öðlast hamingju. Endilega deilið þessu fyrir okkur! Hérna er meira um píramýda Maslow https://www.simplypsychology.org/maslow.html
13 Oct, 2022
Í þessum þætti tölum við um gildi Sjálfsmyndar. Hversu mikilvægt það er að eiga heilbrigða og sterka sjálfsmynd og ávinninginn af því að stuðla að heilbrigðri sjálfsmynd. Við vonum að þið njótið vel og þökkum kærlega fyrir hlustunina.
13 Oct, 2022
í þessum þætti tölum við aðeins um að hafa stjórn á orðum okkar. Það sem við segjum getur haft ótrúlega sterk og mikil áhrif á fólk í kringum okkur. Annað hvort slæm eða góð. Taumhald er þjálfun sem fæst með stöðugri og samviskulegri ástundun. Við höfum getuna til að skapa góðar jafnt sem slæmar aðstæður með kraftinum sem liggur í orðum okkar. Gættu þess því hvaða orð líða af vörum þínum: Framtíð þín veltur á því!
Hlaða fleiri greinum
Share by: